Theo phong tục và thông lệ của người Việt Nam, những ngày Tết, ngoài các món ăn thịnh soạn bổ dưỡng, người ta thường hay cắn nhâm nhi hạt dưa. Thế nhưng gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng đã thấy xuất hiện một số cảnh báo cho biết: Hạt dưa được nhuôm màu (đỏ) bằng những chất màu công nghiệp bị cấm dùng, một số chất màu có khả năng gây ung thư… Hoặc một số người vì lợi nhuận, dùng dầu nhớt phế thải tẩm cho bóng bề mặt của hạt dưa… những chất này có thể làm hại người dùng!!! Nếu bỏ thói quen nhâm nhi cắn hạt dưa đi thì sẽ có cảm giác ‘hụt hẫng, khó chịu’ (vì nó đã ăn sâu vào tiềm thức con người rồi), vì vậy, nên tìm một loại hạt nào có thể thay thế hạt dưa chăng? Chúng tôi xin giới thiệu loại hạt Hướng dương.
Cây hướng dương tên khoa học là Helianthus annuus, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Tên của cây có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp: Helios (sun) có nghĩa là mặt trời và anthos (flower) có nghĩa là hoa. Tên gọi này cũng xuất phát từ tập tính hướng dương của hoa (hướng theo mặt trời).
Một hoa hướng dương có thể cho đến hơn 1.000 hạt. Ngày nay, hướng dương được trồng rộng rãi ở nhiều quốc gia và dầu hướng dương (làm từ hạt) đã trở thành một trong những loại dầu được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới.
Theo Đông y, hạt hướng dương có vị ngọt, tính bình, không độc, có tác dụng an thần, chữa tinh thần uất ức, thần kinh suy nhược, chán ăn, đau đầu do suy nhược, đi lỵ ra máu, sởi không mọc được.
Hạt hướng dương có giá trị dinh dưỡng khá cao. 1 cốc hạt hướng dương cung cấp vitamin B1 (54,7%), mangan (36,5%), đồng (31,5%), tryptophan (31,3%), phốt pho (25,4%), vitamin B5 (24,3%), và folate (20,5%), 35mg vitamin E, 160 mg folate, 42 mg selen, phốt pho 520mg, 250mg magiê, 5mg sắt và chất béo thực vật có lợi cho cơ thể.
Đối với tim mạch
Ăn hạt hướng dương có lợi cho chức năng hoạt động bình thường của hệ thống tim mạch. Chất beatine có trong hạt hướng dương giúp hạn chế sự sản xuất của homocysteine – một amino acid sulfuric chịu trách nhiệm phát triển các vấn đề như huyết khối tĩnh mạch hoặc động mạch, bệnh mạch vành…
Nó cũng chứa arginine – một acid amin đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố các mạch máu và động mạch của cơ thể.
Giảm cholesterol máu
Hạt hướng dương góp phần phòng ngừa các bệnh mỡ trong máu cao nhờ tác dụng làm giảm cholesterol. Mới đây các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra rằng hạt hướng dương có chứa phytosterol rất cao (khoảng 270-290mg trong 100g). Phytosterol là hợp chất hóa học có nguồn gốc tự nhiên giúp kiểm soát mức cholesterol. Phytosterol là thành phần thực vật có cấu trúc hóa học tương tự như cholesterol. Chúng cũng làm giảm sự hấp thu cholesterol và làm giảm mức lưu hành của cholesterol trong cơ thể.
Oxy hóa
1/4 chén hạt hướng dương có thể cung cấp đến 90,5% nhu cầu vitamin E được khuyến cáo cần bổ sung hàng ngày. Vitamin E là loại vitamin có khả năng hòa tan trong chất béo, đồng thời cũng là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp ức chế hoạt động của gốc tự do, ngăn cản sự oxy hóa cholesterol, từ đó giảm nguy cơ tắc động mạch, đau tim và đột quỵ. Bên cạnh đó, nhờ tính chất giảm đau nên vitamin E trong hạt hướng dương còn có thể giúp giảm triệu chứng sưng, đau trong viêm khớp dạng thấp và bệnh viêm xương khớp mãn tính.
Hỗ trợ điều trị ung thư
Nhân hạt hướng dương là một nguồn tuyệt vời của chất chống oxy hóa, selen và vitamin E có khả năng chống và ngăn ngừa bệnh ung thư. Selen trong hạt hướng dương là khoáng chất có thể giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh ung thư nhờ vào việc ngăn chặn phản ứng hóa học tạo ra các gốc tự do có thể dẫn đến ung thư, ức chế sự phát triển của khối u, đồng thời làm chậm tiến triển ung thư ở những người đang mắc bệnh. Selen khi kết hợp với vitamin A và E còn có thể làm giảm tác dụng phụ của thuốc hóa trị trong điều trị ung thư. 1/4 chén hạt hướng dương cũng cung cấp 30,6% giá trị selen khuyến cáo hàng ngày.
Cung cấp nhiều chất dinh dưỡng quý giá cho cơ thể
Các thành phần trong hạt hướng dương có thể thúc đẩy quá trình tái sinh tế bào, bước đầu thu được hiệu quả trong trị liệu thần kinh suy nhược, mất ngủ…
Nếu mỗi ngày chỉ cần ăn một nắm hạt hướng dương (bỏ vỏ) thì sẽ có lợi cho việc trấn tĩnh tâm trạng, tăng cường trí nhớ, ngăn ngừa lão hóa và các chứng bệnh khác ở người lớn. Đặc biệt hạt hướng dương rất có ích cho những người trong độ tuổi trung niên và tuổi già.
Việc mỗi ngày ăn một nắm hạt hướng dương sẽ giúp tăng cường trí nhớ, ngăn ngừa lão hóa, giúp bạn kéo dài sức khỏe và tuổi thanh xuân.
Trên động vật thí nghiệm, nó giúp tăng cường miễn dịch để chống trực khuẩn lao.
Trong hạt hướng dương chứa nhiều protein, nhiều vitamin D và magie cao hơn gấp 6 lần các thực phẩm chức năng bình thường khác. Ngoài ra, thường xuyên tiêu thụ hạt hướng dương có thể cung cấp cho cơ thể số lượng kẽm cần thiết để đảm bảo các chức năng của tuyến ức hoạt động bình thường.
Lượng magie trong hạt hướng dương cũng khá cao, ngoài việc giúp giảm huyết áp, magie còn có thể làm giảm mức độ tiến triển nặng của bệnh suyễn, phòng ngừa chứng đau nửa đầu, giảm nguy cơ đau tim, đột quỵ. Magie cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất năng lượng, cần thiết cho xương khỏe mạnh. 1/4 chén hạt hướng dương có thể cung cấp khoảng 32% nhu cầu magie khuyến cáo bổ sung hàng ngày.
Xét về lượng thì hạt Hướng dương to hơn hạt dưa nhiều, vì vậy khi ăn không phải ăn quá nhiều như hạt dưa mà lại có cảm giác thích hơn, nhất là vị beo béo, bùi bùi của hạt Hướng dương.
Như vậy, xét về góc độ chất dinh dưỡng lẫn lượng và mùi vị… hoa hướng dương có thể bỏ xa hạt dưa và xứng đáng là ‘vị thay thế’ cho hạt dưa mỗi khi xuân về.
